Na Kongresie International Society for Music Education w Budapeszcie w roku 1964 Węgrzy zaprezentowali swe osiągnięcia w wychowaniu muzycznym prowadzonym według koncepcji Zoltána Kodálya. Nadzwyczajne wyniki takiej pracy spowodowały ogromny wzrost zainteresowania koncepcją. Wielu cudzoziemców poznawało tę koncepcję (nazywaną często „metodą”) na Węgrzech, w szkołach z klasami „śpiewającymi”, na seminariach w Esztergom i później w Kecskemét, gdzie zaczął działać Muzyczno-Pedagogiczny Instytut Zoltána Kodálya (od 1975). Jego wykładowcy prowadzili później i prowadzą seminaria w wielu krajach.

Pierwsze w Polsce (i w krajach tzw. socjalistycznych – poza Węgrami) seminarium odbyło się w Warszawie z inicjatywy Węgierskiego Instytutu Kultury i Instytutu Pedagogiki Muzycznej PWSM w dniach 13–17 grudnia 1976 roku. Uczestników i wykładowców gościła Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia Nr 2 im. F. Chopina przy ulicy Namysłowskiej. Wykładowcami byli: Péter Erdei, Ildikó Herboly-Kocsár, Mihály Ittzési Andrea Jaworska. Były także dzieci węgierskie ze szkoły w Gödöllö ze swym nauczycielem. Uczestnikami byli (kilkadziesiąt osób) nauczyciele muzyki ze szkół ogólnokształcących, ze szkół muzycznych, studenci wyż-szych szkół muzycznych i inne osoby zainteresowane. Program obejmował wspólne śpiewanie, lekcje pokazowe z komentarzem metodycznym, wykłady, projekcje filmów muzycznych oraz prezentację nagrań utworów Kodálya.

Kolejnym spotkaniem z koncepcją Kodálya było seminarium w dniu 26 lutego 1979 roku („Humanistyczne aspekty koncepcji Kodálya”) w Instytucie Pedagogiki Muzycznej PWSM w Warszawie.

Następne seminarium odbyło się w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach w dniach 26 lutego – 7 marca 1979 r. W nim wykładowcami byli: Klára Nemes i Mihály Ittzés. Uczestnikami byli, jak poprzednio, nauczyciele muzyki ze szkół różnych typów i stopni oraz studenci katowickiej PWSM. Stwierdzono wówczas, że należy kontynuować takie seminaria, gdyż cieszą się one ogromnym zainteresowaniem. Tak zrodziła się idea Polsko-Węgierskich Seminariów Kodalyowskich (ich wykaz poniżej). Na każde seminarium przygotowywano publikowane materiały z zakresu szeroko rozumianej problematyki kodalyowskiej oraz wybory pieśni, jako pomoc dydaktyczną dla nauczycieli.

 Wojciech Jankowski

 DLACZEGO W POLSCE NIE PRZYJMUJE SIĘ TZW. METODA RELATYWNA

     Niedawno wydany Raport o stanie szkolnictwa muzycznego I stopnia¹ potwierdza znany fakt, że w kształceniu słuchu, a zwłaszcza nauce języka muzycznego dominuje u nas tzw. metoda absolutna, a zwłaszcza koncentrowanie się na tonacji C-dur, co ma rzekomo ułatwić rozwój „słuchu absolutnego” u większej liczby uczniów².

Fascynacja, szansa - stypendium, decyzja, wyjazd. A teraz nie ma już odwrotu – przez najbliższe miesiące mieszkam i studiuję na Węgrzech!

Instytut Pedagogiki Muzycznej im. Zoltána Kodálya w Kecskemét ma na celu kształcić przyszłych nauczycieli muzyki, wokalistyki, instrumentalistyki oraz dyrygentów.

Przyjeżdżają tu ludzie z całego świata – od USA i Kanady, poprzez kraje europejskie i azjatyckie, aż po samą Australię. Miks języków, kultur i doświadczeń spotyka się w samym sercu rozśpiewanych Węgier, w rodzinnym mieście Kodálya, autora fenomenu systemu edukacji muzycznej na Węgrzech.

Śpiew, chór, solfeż, dyrygentura, metodyka, obserwacje w szkole, fortepian, wykłady... Listę przedmiotów do wyboru mogłabym długo kontynuować. Wszystkie zajęcia – tak jak każda lekcja muzyki w węgierskiej iskoli – w 100% przesiąknięte są muzyką. I pasją nauczyciela.

Przykładowa lekcja muzyki, klasa 3 szkoły podstawowej: 30 uczniów, 45 minut, 9 piosenek. Nauczycielka nauczania wczesnoszkolnego – a więc nie wyspecjalizowany nauczyciel muzyki – śpiewa czystym, otwartym głosem, dyryguje, stymuluje uczniów do rozpoznawania rytmów, wysokości dźwięków i formy szukając najbardziej efektywnych metod, rozwija ich muzykalność i słuch wewnętrzny, a to wszystko w przyjaznej, radosnej atmosferze muzykowania. Niby nic szczególnego – powiedzą niektórzy – lekcja jak każda inna, no, może jedynie nauczycielka bardziej kreatywna, a dzieci zdolniejsze. Ale nie o to chodzi. Sęk w tym, że na Węgrzech muzyka nie jest przedmiotem spychanym na margines. Jest nauką, jak każda inna – ma określone zasady, które należy zrozumieć, przyswoić i stosować. Na Węgrzech nauczyciele muzyki nie muszą improwizować i sami główkować nad tym, co właściwie i w jaki sposób powinni przekazać uczniom. Przeglądając niektóre z aktualnych polskich podręczników do muzyki i słuchając opowieści o tym, jak są realizowane – mamy czego pozazdrościć.

Ale nie o zazdrość tu chodzi. Raczej o mobilizację nas, którzy mamy wpływ na nauczanie muzyki w naszym kraju, mieście, szkole, chociaż jednej klasie. O pasję w pracy i o wiarę w sens tego, co robimy. To ma sens, dla mnie ogromny, bo wiem, że moje życie ukształtowała muzyka, dali mi ją moi nauczyciele. Nie możemy zaprzepaścić szansy dawania kolejnym pokoleniom czegoś najbardziej wartościowego, nie możemy dopuścić, żeby muzyka nadal była spychana na margines. Kto nadal nie jest o tym przekonany – zapraszam do Kecskemét!

Na zakończenie powtórzę znane wszystkim słowa Kodálya, nadal tak bardzo aktualne: „O wiele większe znaczenie ma to, kto jest nauczycielem śpiewu (muzyki) w Kisvárda, niż kto jest dyrektorem Opery. Bo zły dyrektor szybko upadnie (od czasu do czasu nawet i dobry). Natomiast niedobry nauczyciel działając przez trzydzieści lat zabija w dzieciach miłość do muzyki”.

Paulina Pudło

fot.: Paulina Pudło, Łukasz Szmigiel